Tiêm chủng cho trẻ em là một trong những việc chăm sóc thiết yếu có ý nghĩa đối với sức khỏe của trẻ em trong suốt cuộc đời. Tuy nhiên, trước khi tiêm chủng cho trẻ, cha mẹ cần tìm hiểu xem con mình có đủ điều kiện tiêm chủng hay không.
Dưới đây là một số quy định khi tiêm vắc-xin cho trẻ em phòng một số bệnh như bạch hầu, uốn ván, ho gà, sởi, bại liệt, lao…:
Điều kiện tiêm chủng cho trẻ mắc bệnh lao
Trẻ sơ sinh được bảo vệ chống lại bệnh lao bằng cách tiêm vắc-xin BCG trong tuần đầu tiên của cuộc đời. Vắc-xin được tiêm vào da. Sau khi tiêm, có thể có mẩn đỏ, sưng nhẹ hoặc loét tại vị trí tiêm.
Trẻ em bị viêm da mủ, sốt trên 37,5 độ C, tiêu chảy, suy dinh dưỡng, các bệnh về tai mũi họng, viêm phổi, vàng da…, đặc biệt là trẻ em nhiễm HIV không nên tiêm vắc-xin. Vắc-xin BCG có hiệu quả lâu dài, nhưng không nên sử dụng cho những người mắc bệnh lao.
Bạch hầu, uốn ván, ho gà
Tiêm vắc-xin phòng bệnh bạch hầu, uốn ván, ho gà cùng lúc khi trẻ được 2 tháng tuổi. Vắc-xin được pha chung với nhau, viết tắt là DTP (tiếng Anh) hoặc DTC (tiếng Pháp) và tiêm vào cơ của trẻ. Theo lịch tiêm chủng, trẻ được tiêm 8 mũi cách nhau ít nhất 30 ngày. Mũi đầu tiên khi trẻ được 2 tháng tuổi. Mũi thứ 3 trước khi trẻ được 12 tháng tuổi. Trẻ sẽ được tiêm nhắc lại sau mũi thứ 3 1 năm. Vắc-xin có hiệu lực trong nhiều năm sau khi tiêm đủ liều. Tại vị trí tiêm có thể có phát ban, đau nhẹ và sưng, sốt 38-39oC.
Trong trường hợp trẻ mắc bệnh truyền nhiễm, sốt cao, rối loạn thần kinh… thì không nên tiêm vắc-xin.
Bại liệt
Trẻ em sẽ được tiêm vắc-xin bại liệt cùng lúc với bạch hầu, uốn ván và ho gà bằng vắc-xin uống (vắc-xin Sabin): ba liều khi trẻ được 2 tháng, 3 tháng và 4 tháng tuổi. Trẻ em sẽ được bảo vệ trong 10 năm. Sau khi tiêm vắc-xin, trẻ em có thể bị đau đầu, đau cơ hoặc tiêu chảy và rất hiếm khi bị liệt mềm cấp tính (1 trong 5 triệu trường hợp).
Tuyệt đối không dùng Sabin để phòng bại liệt khi trẻ bị sốt, nôn, tiêu chảy, đang điều trị bằng corticosteroid, mắc bệnh ác tính (u lympho, bạch cầu cấp…) hoặc đang nhiễm HIV. Không dùng Sabin cùng lúc với vắc-xin thương hàn uống cho trẻ.
Trong một số trường hợp trẻ không thể uống vắc-xin thì nên sử dụng vắc-xin tiêm (vắc-xin Salk).
Điều kiện tiêm chủng cho trẻ mắc bệnh sởi
Trẻ em được tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi khi chúng được hơn 9 tháng tuổi. Vắc-xin được tiêm dưới da và có tác dụng bảo vệ trong nhiều năm.
Sau khi tiêm, có thể có phản ứng tại chỗ tiêm: đỏ, sưng, phồng rộp. Trẻ em cũng có thể bị sốt, ho, sổ mũi và đau đầu. Vắc-xin sởi được tiêm một lần. Khi trẻ bị sốt cao, suy giảm miễn dịch hoặc nhiễm HIV, nên hoãn tiêm vắc-xin sởi.
Viêm gan B
Từ năm 1995, việc phòng ngừa viêm gan B (HBV) đã được đưa vào Chương trình tiêm chủng mở rộng. Theo đó, tất cả trẻ em đều được tiêm vắc-xin với ba liều:
- Mũi đầu tiên: Trẻ từ 0-2 tháng tuổi.
- Mũi thứ hai: 1-4 tháng sau mũi thứ nhất.
- Mũi thứ ba: Từ 6 đến 18 tháng sau mũi thứ hai.
Hầu hết các loại vắc-xin HBV đều rất an toàn. Một số ít người có thể bị sốt nhẹ, đau tại chỗ tiêm, nôn, chóng mặt, mệt mỏi và đau cơ sau khi tiêm vắc-xin.
Đối với trẻ sơ sinh nhẹ cân (dưới 1,5 kg), bạn có thể đợi đến khi trẻ nặng 2 kg hoặc được 2 tháng tuổi trước khi bắt đầu tiêm vắc-xin phòng viêm gan B.
Viêm não Nhật Bản
Để phòng ngừa viêm não Nhật Bản, trẻ em cũng cần được tiêm vắc-xin 3 mũi tiêm dưới da:
- Mũi tiêm đầu tiên: Khi trẻ dưới 1 tuổi.
- Liều thứ hai: Tiêm sau liều đầu tiên 1-2 tuần.
- Mũi thứ ba: 1 năm sau mũi thứ hai.
Sau khi tiêm, vị trí tiêm có thể bị đỏ và sưng. Đôi khi trẻ bị ớn lạnh, đau đầu và sốt sau khi tiêm.
Không nên tiêm vắc-xin viêm não Nhật Bản cho trẻ bị sốt cao, mắc bệnh tim, thận, gan, đái tháo đường hoặc suy dinh dưỡng, bệnh bạch cầu, đặc biệt là trẻ đã từng bị dị ứng với vắc-xin viêm não Nhật Bản.
Sau khi tiêm vắc-xin, hãy theo dõi sức khỏe của bé để tránh bị sốc phản vệ.
Các bệnh khác
Tại Việt Nam, vắc-xin phòng bệnh tả và thương hàn đã được đề cập và tùy theo tình hình dịch tễ của từng địa phương mà cân nhắc đưa hay không đưa các bệnh này vào Chương trình tiêm chủng mở rộng.
Ngoài 8 căn bệnh nêu trên trong chương trình này, một số căn bệnh khác đã có vắc-xin phòng ngừa từ lâu như: bệnh dại, thủy đậu, viêm màng não, quai bị, cúm,… cũng rất đáng quan tâm.
Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học đã bày tỏ quan điểm (vẫn chưa thống nhất) rằng không nên tiêm quá nhiều loại vắc-xin cho trẻ, tránh gây “quá tải” hệ thống miễn dịch của cơ thể.
