Bệnh hô hấp mãn tính ở gia cầm (CRD – Chronic Respiratory Disease) là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến và gây thiệt hại lớn nhất trong chăn nuôi gia cầm hiện nay. Bệnh tiến triển chậm nhưng dai dẳng, làm giảm tăng trọng, giảm sản lượng trứng và tăng nguy cơ chết hàng loạt khi có bội nhiễm. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp phòng – trị là yếu tố sống còn giúp bà con bảo vệ đàn gà trong bối cảnh dịch bệnh ngày càng phức tạp.
Nguyên nhân gây bệnh hô hấp mãn tính (CRD)
Bệnh CRD chủ yếu do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum (MG) gây ra. Đây là loại vi khuẩn không có vách tế bào, kích thước rất nhỏ, bám dính mạnh vào niêm mạc đường hô hấp của gia cầm. Mặc dù vi khuẩn MG yếu và dễ bị tiêu diệt bởi nhiệt độ cao hoặc chất sát trùng thông thường, nhưng khi đã xâm nhập vào cơ thể, chúng có thể tồn tại âm thầm trong thời gian dài.
CRD thường bùng phát mạnh khi đàn gà rơi vào tình trạng stress do:
- Thời tiết thay đổi đột ngột (ẩm thấp, lạnh)
- Chuồng trại bí, độ thông thoáng kém
- Mật độ nuôi quá dày
- Dinh dưỡng không đầy đủ
- Bội nhiễm với E.coli, Salmonella, virus IB, ND hoặc Gumboro
Bệnh lây lan nhanh qua không khí, qua tiếp xúc trực tiếp, qua dụng cụ chăn nuôi, qua bụi chuồng trại và đặc biệt là qua trứng. Tỷ lệ lây truyền dọc qua phôi có thể đạt 10 – 60% tùy mức độ nhiễm của đàn gà bố mẹ.
Sau khi xâm nhập, vi khuẩn bám vào niêm mạc khí quản, xoang mũi, túi khí và phát triển mạnh khi sức đề kháng giảm. MG cũng có thể theo dòng máu lan đến nhiều cơ quan khác.
Triệu chứng gà nhiễm Mycoplasma gallisepticum
Những người tham gia FB88 đăng nhập chia sẻ: Thời gian ủ bệnh kéo dài 4 – 21 ngày. Triệu chứng xuất hiện từ nhẹ đến nặng, phụ thuộc tuổi gà và tình trạng bội nhiễm.
Các biểu hiện thường gặp nhất gồm:
- Giảm ăn, chậm lớn, gà mệt, xù lông
- Thở khò khè, khó thở, phát tiếng rít khi hít vào
- Gà há mỏ thở, rướn cổ để hít khí
- Nước mắt, nước mũi chảy liên tục, có bọt
- Vẩy mỏ nhiều, dịch nhầy ở mũi
- Hen tăng mạnh về đêm hoặc khi thời tiết lạnh
Gà đẻ còn xuất hiện:
- Giảm sản lượng trứng 10 – 40%
- Vỏ trứng mỏng, nhạt màu hoặc bị nhăn
- Trứng dị hình khi bội nhiễm E.coli
Ở một số trường hợp, CRD còn gây:
- Viêm khớp, viêm bao hoạt dịch
- Liệt nhẹ hoặc triệu chứng thần kinh do stress tác động
- Gà con ấp nở kém, yếu, chậm phát triển
Bệnh tích thường gặp ở gà mắc CRD
Khi mổ khám, bệnh tích của CRD rất rõ, đặc biệt khi bệnh đã kéo dài hoặc có bội nhiễm.
- Khí quản viêm đỏ, có dịch đục
- Túi khí đục, dày lên, chứa fibrin màu trắng ngà
- Phổi phù, viêm, bề mặt phổi có màng fibrin
- Gan hơi sưng
- Tim có lớp fibrin bao quanh trong trường hợp nặng
Phòng bệnh CRD cho gia cầm
Những người quan tâm đá gà FB88 chia sẻ: Phòng bệnh luôn hiệu quả và tiết kiệm hơn điều trị. CRD là bệnh mãn tính nên việc phòng bằng vaccine và an toàn sinh học là cần thiết.
Phòng bệnh bằng vaccine
Vaccine hiện nay gồm hai nhóm:
- Vaccine nhược độc: dùng cho gà thịt và gà đẻ thương phẩm, tiêm hoặc nhỏ khi gà từ 2 tuần tuổi.
- Vaccine vô hoạt: sử dụng cho gà giống để giảm truyền bệnh qua trứng.
Lưu ý khi phòng vaccine:
- Không tiêm cho gà đang bệnh, gà yếu
- Tiêm đúng lịch, đúng liều
- Sau tiêm phải bổ sung vitamin C, điện giải để tránh stress
Vệ sinh và an toàn sinh học
Bà con nên áp dụng các biện pháp sau:
- Chọn giống khỏe, có chứng nhận an toàn MG
- Nuôi theo mô hình “cùng vào – cùng ra”
- Khử trùng chuồng trại định kỳ 1 – 2 lần/tuần bằng thuốc sát trùng
- Giữ chuồng thông thoáng, tránh ẩm lạnh
- Bổ sung vitamin A, vitamin C, B-complex, điện giải để tăng sức đề kháng
- Nuôi cách ly gà con với gà trưởng thành
- Kiểm tra máu định kỳ để loại bỏ cá thể dương tính MG
Phương pháp điều trị CRD
Khi phát hiện bệnh, cần xử lý ngay để hạn chế lây lan. Những con bệnh quá nặng nên loại thải để bảo vệ đàn. Các bước điều trị CRD hiệu quả:
Kháng sinh điều trị MG
Có thể dùng một trong các nhóm sau:
- Doxycycline
- Tylosin hoặc Tylosin kết hợp Doxycycline
- Lincomycin + Spectinomycin
- Chlortetracycline
- Enrofloxacin
- Amoxicillin + Acid clavulanic
Lưu ý:
- Dùng theo liệu trình 3 – 5 ngày liên tục
- Kết hợp nhỏ mũi – nhỏ mắt để tăng hiệu quả
- Bổ sung vitamin A và chất điện giải trong suốt quá trình điều trị
- Vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, giảm mật độ nuôi để tránh stress
Điều trị bội nhiễm
Nếu có dấu hiệu bội nhiễm E.coli, Salmonella, hoặc viêm phế quản truyền nhiễm, cần điều trị kết hợp theo phác đồ riêng từng bệnh.
Điều trị hỗ trợ
- Bổ sung men tiêu hóa để ổn định ruột
- Vitamin tổng hợp để phục hồi sức khỏe
- Điện giải giúp giảm mất nước và giảm stress
Lời khuyên trong quản lý đàn để ngăn CRD tái phát
CRD là bệnh mãn tính và có khả năng tái phát nếu không kiểm soát chặt chẽ. Vì vậy bà con nên:
- Không nuôi gộp nhiều lứa tuổi
- Luôn cách ly đàn mới nhập ít nhất 2 – 3 tuần
- Dọn phân hằng ngày, hạn chế bụi trong chuồng
- Sử dụng hệ thống thông gió phù hợp
- Không để chuồng quá nóng hoặc quá lạnh
- Thực hiện lịch phòng vaccine đầy đủ
Bệnh hô hấp mãn tính ở gia cầm (CRD) là bệnh phổ biến và dễ lây lan trong chăn nuôi hiện đại. Việc nhận biết sớm triệu chứng, thực hiện phòng bệnh bằng vaccine, duy trì vệ sinh chuồng trại và áp dụng phác đồ điều trị đúng sẽ giúp bà con giảm thiểu thiệt hại và đảm bảo năng suất đàn gà. Chủ động kiểm soát bệnh ngay từ đầu chính là cách bảo vệ hiệu quả nhất cho trang trại. Chúc bà con chăn nuôi an toàn và thành công!
